Boşanma davası her ne kadar kişilerin medeni halini değiştirme amacı taşısa da evlilik birliği aynı zamanda bir mal birliğidir. Evliliğin bitmesi halinde taraflar belli şartlarda bir takım mali yükümlülüklerle karşılaşacaktır. Bu durum boşanmanın mali sonuçları konusunu oluşturmaktadır.
Tazminat Talepleri
Maddi Tazminat
Boşanma davasında maddi tazminat talep edilebilmesi için, maddi tazminat talebinde bulunan eşin kusursuz veya diğer tarafa nazaran daha az kusurlu olması gerekmektedir. Ayrıca maddi tazminat talebinde bulunan eşin boşanma yüzünden mevcut veya beklenen menfaatleri zedelenmiş olmalıdır. Bu nedenlerin birlikte bulunması halinde eşin maddi tazminat talebinde bulunma hakkı mevcuttur. Tazminat zararın giderilmesini amaçlayan bir kurumdur, bu nedenle maddi tazminatın belirlenmesi kriterinde ise, yaşanılan mağduriyet, ödeyecek tarafın maddi imkanları, ödeme kabiliyeti gibi etkenler rol oynamaktadır.
Manevi Tazminat
Boşanmaya neden olan olaylar yüzünden kişilik hakları saldırıya uğrayan taraf ise, kusurlu olan diğer taraftan manevi tazminat talep edebilecektir. Manevi tazminatta önemli olan husus ise, yaşanılan maddi olmayan mağduriyetin – kişilik haklarının zedelenmesi – hiç olmazsa bir nebze giderilerek tarafın zararının tazmin edilmeye çalışılmasıdır.
Nafaka Talepleri
Boşanma davasının açılması ile birlikte boşanmanın mali yönleri bakımından en çok tartışılan husus nafakadır. Nafaka geçimini sağlayamayacak olan eşe yardım hayatını idame ettirmesini sağlama yönünde destek olan hukuki bir müessesedir. Boşanma davasının kesinleşmesi ile yoksulluk ve iştirak nafakalarına boşanma davası henüz devam ederken ise tedbir nafakasına hükmedilebilir. Nafaka türlerini açıklayalım;
- Tedbir Nafakası : Boşanma davalarının uzun sürmesi, bu süre zarfında hayatını idame ettirmekte zorlanacak eşin boşanma davasının kesinleşene kadar geçimine katkı sağlama zorunluluğu getirmektedir. Bu sebeple henüz boşanma davası sürerken mahkemece henüz reşit olmayan 18 yaş ve altındaki çocuklar veya talep eden eş için mahkemece uygun bulunması durumunda tedbir nafakasına hükmedilecektir. Tedbir nafakasının amacı bahsettiğimiz gibi ihtiyaç duyan eşin yaşamını idame ettirmesini sağlamaktır. Maddi durumu yerinde olan, nafakaya ihtiyaç duymayan eş için tedbir nafakasına hükmedilemez. Ancak çocuklar için tedbir nafakası talep edilebilir. Tedbir nafakası boşanma davasını kesinleşmesine kadar devam eder. Boşanma davasının kesinleşmesi ile tedbir nafakası sona erer.
- Yoksulluk Nafakası : Boşanma davası sonucunda boşanma nedeniyle yoksulluğa düşecek tarafın kusurunun karşı taraftan daha az olması şartı ile nafaka talep hakkı vardır. Ancak burada nafakaya hükmedilirken karşı tarafın mali gücü belirleyici olmaktadır. Nafakaya hükmedilirken nafaka ödemekle yükümlü tutulan kişinin kusuru aranmaz. Ayrıca hükmedilen yoksulluk nafakası herhangi bir süreye bağlı değildir.
- İştirak Nafakası : Her bir eşin ortak çocukların bakım ve giderlerine katılma yükümlülüğü vardır. Boşanma davası sonucunda velayeti verilen taraf asıl olarak çocukla ilgilenen taraf olması nedeni ile velayet verilmeyen tarafın da çocuğun bakım ve giderlerine mali gücüne uygun olarak katılması / iştirak etmesi amacıyla nafakaya hükmedilir.
Erkek Nafaka Alır Mı?
Her ne kadar Türk örf ve adetlerinde kabul görmüş bir durum olmasa da yoksulluk nafakasının belirlenmesindeki husus cinsiyet olmayıp boşanma sonrası yoksulluğa düşen taraf olup olmadığıdır. Bu sebeple boşanma sonrası erkeğin yoksulluğa düşmesi ortaya çıkacak ise erkek kadından nafaka alma hakkına sahiptir.
Boşanma Davasında Mal Paylaşımı
Boşanmanın mali sonuçları konusunun en önemli diğer kısmı da mal paylaşımı hususudur. Kanunumuza göre, 01.01.2002 tarihinden itibaren evliliklerde taraflar arasında edinilmiş mallara katılma rejimi kabul edilmiştir. Boşanma davasının açıldığı tarih artık mal rejiminin tasfiyesi tarihidir. Bu tarihten sonra edinilmiş mallara katılma rejimi son bulacaktır. Edinilmiş mallara katılma rejiminin sonucu olarak boşanma durumunda evlilik birliği içinde edinilmiş mallar yarı yarıya paylaştırılacaktır.
Mal paylaşımı davası, boşanma davası kesinleşmeden sonuçlanmamaktadır. Bu nedenle tarafların mağduriyetlerine neden olmamak amacıyla (boşanma davasının neticelenmesinin uzun sürmesi gibi) boşanma davası ile eş zamanlı ancak ayrı bir dava olarak açılmakta ancak boşanma davası kesinleşmeden mal paylaşımı davası görülmemektedir. Mal Paylaşımı Davasında Görülebilecek alacak türleri şunlardır;
- Katılma Alacağı : Evlilik birliği içinde, bir tarafın elde ettiği malvarlığı değerlerinin yarısının diğer eşin hakkı olmasını ifade etmektedir.
- Katkı Payı Alacağı : Evlilik birliği sürerken bir tarafın edindiği mala diğer tarafın katkıda bulunması durumunda talep edebileceği alacaktır. Bu katkı para gibi nakit olabileceği gibi ayni bir katkı da olabilir.