İntihara yönlendirme suçu Türk Ceza Kanunu’nun 84. Maddesinde “Hayata karşı suçlar” başlığı altında düzenlenmektedir. İntihara yönlendirme tip olarak seçimlik hareketli bir suç teşkil eder. Bu suçun meydana gelmesi; intihara azmettirme, intihara teşvik etme, bir kişinin intihar düşüncesini kuvvetlendirme, bir kişinin intihar düşüncesini gerçekleştirmesinde yardımcı olma şeklinde gerçekleşebilir.
Türk Ceza Kanunu intihar etme eylemini suç olarak nitelendirmemektedir. Kanunda bu kapsamda yalnızca suça yönlendiren kişi için ceza öngörülmüştür.
İntihara Yönlendirme Suçunun Unsurları
İntihara yönlendirme suçu neticeli suçlar kapsamındadır. Bu sebeple bu suça teşebbüs mümkün değildir. Suçun meydana gelmesine sebep olan seçimlik hareketlerden herhangi birinin sergilenmesiyle suç tamamlanmış olur. Bu bakımdan suçun mağduru olan bireyin, failin teşviki neticesinde yaşamını yitirmiş olması yahut buna bağlı olarak başka bir sonucun doğmuş olması aranmaz.
İntihara yönlendirme suçunun unsurları şu şekilde açıklanabilir:
İntihara azmettirme; azmettirme, bir suçun işlenmesi konusunda aklında bir düşünce mevcut olmayan kişi üzerinde başkası tarafından ikna, telkin veya başka bir suretle suçu işleme düşüncesi uyandırma eylemini ifade eder. İntihara azmettirme ise aklında intihar etme düşüncesi bulunmayan bir kişiyi belirli söz ve davranışlarla intiharı düşünmeye sevk etmektir. Bu seçimlik hareket kapsamında kanunca cezalandırılan davranış mağdurun üzerinde intihar fikri oluşturmaktır.
İntihara teşvik etme; bu seçimlik hareket intihar etme düşüncesine vakıf olan bir kişideki bu düşüncenin bir karar niteliğine varması için destekleyici davranışlarda bulunmakla gerçekleşir. Bu durumda mağdur intiharı düşünmekle birlikte henüz karar aşamasına geçmemişken fail bu kararın verilmesinde rol alacaktır.
Başkalarını alenen intihara teşvik etme; bu suç Türk Ceza Kanunu’nun 84.maddesinin 3.fıkrasında ayrı bir suç olarak düzenlenmektedir. Çünkü alenen teşvik durumunda suçtan etkilenen yalnızca mağdur değildir. Bu davranış toplumun geri kalanının psikolojik durumu üzerinde de etki oluşturmaktadır. Aleniyet, bir davranışın belirsiz sayıda kişi tarafında algılanabilir bir şekilde sergilenmesini ifade eder. Örneğin, işlek bir caddede bir kişiyi intihara teşvik etmek alenen intihara teşvik etme suçunun vücut bulmasına sebep olacaktır.
Bir kişinin intihar kararını kuvvetlendirme; bu seçimlik hareket kapsamında mağdurun aklında intihar düşüncesi artık karar aşamasına varmıştır. Mağdur dış etkenlerden bağımsız olarak intihar etme kararını vermiş olmasına rağmen henüz intihar eylemini gerçekleştirmemişken fail bu kararın eyleme dökülmesini kuvvetlendirmektedir.
İntihara yardım etme suçu; bu suç, intihar kararını vermiş bir kişinin intiharı gerçekleştirebilmesi amacıyla, eylemin gerçekleşmesi doğrultusunda, araç gereçlerin temin edilmesi, intiharın meydana geleceği mekana ulaşımın sağlanması gibi hareketlerle intihara yardım etme şeklinde vücut bulur.
Bu kapsamda değinilmesi gereken bir diğer nokta hukuki yükümlülük altında bulunan bir kimsenin intiharı engelleme konusunda ihmali davranışları neticesinde mağdurun ölümünün gerçekleşmesi durumunda failin intihara yönlendirme suçu ile değil taksirle ölüme sebebiyet verme suçu dolayısıyla cezalandırılacağıdır. Fail, kişinin intihar edeceğini biliyor olmasına rağmen kendi iradesiyle yükümlülüklerini yerine getirmekten kaçınıyorsa ölümün gerçekleşmesi halinde ihmali davranışla kasten öldürme suçu meydana gelecektir.
Failin cebir ve tehdit kullanarak mağduru zorla intihara mecbur kılması durumunda ise yargılamaya konu olan suç kasten öldürmedir. Eğer mağdur davranışlarının anlam ve sonuçlarını algılayabilecek durumda olmayan bir kimse ise fail, kasten öldürmenin daha ağır cezayı gerektiren nitelikli halinden sorumlu olacaktır.
İntihara Yönlendirme Suçunun Cezası
İntihara yönlendirme suçu kanunda şu şekilde cezalandırılmaktadır;
Başkasını intihara azmettiren, teşvik eden, başkasının intihar kararını kuvvetlendiren veya başkasının intiharına herhangi bir suretle yardım eden kişi iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
İntiharın gerçekleşmesi halinde kişi dört yıldan on yıla kadar hapis cezalı ile cezalandırılır.
Başkalarının suça alenen teşvik edilmesi durumunda kişi üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
İşlediği fiilin anlam ve sonuçlarının algılama yeteneği olmayan veya algılama yeteneği ortadan kaldırılmış olan kişileri intihara sevk edenler ile cebir veya tehdit kullanarak başkasını intihara mecbur kılanlar, kasten öldürme suçu ile sorumlu olurlar.
Adli Para Cezası, Cezanın Ertelenmesi, Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması
İntihara yönlendirme suçunun cezanın miktarı dolayısıyla adli para cezasına çevrilmesi mümkün olmamakla birlikte suçun cezasının iki yıl veya daha altında belirlendiği hallerde hükmün açıklanmasının geri bırakılması ve cezanın ertelenmesi mümkün olabilmektedir. Böylelikle hükmolunan ceza belli bir denetim süresi boyunca belli koşulların yerine getirilmesi ile karar sonuç doğurmayacak şekilde ortadan kaldırılabilir veya mahkeme tarafında belirlenen cezanın infazından koşullu olarak vazgeçilebilir.
İntihara Yönlendirme Suçunun Şikayet Süresi, Zamanaşımı ve Uzlaşma
Uzlaşma, tarafsızlığı şüphesiz bir üçüncü kişinin uyuşmazlığın taraflarına somut olayın koşulları doğrultusunda çeşitli çözüm önerileri sunarak onların bu çözüm önerileri üzerinde karşılıklı müzakere etmesini ve bu önerilerden birisinde anlaşmaya varmalarını amaçlayan bir alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemidir. İntihara yönlendirme suçu niteliği dolayısıyla uzlaştırma kapsamında bulunan suçlardan değildir.
İntihara yönlendirme suçu, şikayete tabi suçlar arasında yer almamakta ve savcılık tarafında re’sen soruşturulmaktadır. Re’sen soruşturulan bu suçlar bakımından herhangi bir şikayet süresi bulunmaz. Açılan kamu davasına şikayetçi olarak müdahil olan kimseler var olsa dahi şikayetten vazgeçilmesi ceza davasının düşmesine sebebiyet vermez. Bu suçlar, dava zamanaşımı süresi göz önünde bulundurulmak suretiyle her zaman ihbar ve şikayet dilekçesi sunma ile savcılığa bildirildiğinde soruşturulabilmektedir.
Dava zamanaşımı, suçun işlenmesinden itibaren belirli sürelerin geçmesi halinde dava açılmamış veya dava açılmış olmasına rağmen kanuni süreler içerisinde sonuçlandırılmamış olması durumunda ceza davasının düşmesine sebebiyet veren bir ceza hukuku kurumudur. İntihara yönlendirme suçunun, suçun basit hali bakımından dava zamanaşımı süresi sekiz yıl, suçun nitelikli hallerinde ise dava zamanaşımı süresi on beş yıldır.
İntihara Yönlendirme Suçunda Görevli Mahkeme
İntihara yönlendirme suçu ile ilgili olarak yargılama yapılması görevi asliye ceza mahkemesi tarafından yerine getirilmekte ise de suçu meydana getiren icra hareketlerinin kasten öldürme suçu ile cezalandırılması veya kasten öldürmenin ihmali davranışla işlenmesi niteliğiyle yargılanması hallerinde yargılama yapma görevi ağır ceza mahkemesi tarafından yerine getirilmektedir.
İntihara Yönlemdirme Suçu Hakkında Yargıtay Kararı Örneği 1. Ceza Dairesi 2019/3162 e. , 2019/5135 k.
Oluşa ve tüm dosya kapsamına göre, maktul Ahmet ile ile aynı otelde çalışan ve ailece görüştükleri anlaşılan sanık …’ın, olaydan önce 30/10/2013 tarihinde evinden bir miktar dövizin çalınması nedeniyle polis merkezine başvurarak paranın ve anahtarın yerini bildiği için ölenden şüphelendiğini beyan ederek şikayetçi olduğu, tanık anlatımlarına göre de, sanığın arkadaşı Ahmet’i, “Paramı getireceksin, seni rezil ederim, getirmezsen tek çaren ölümdür” diyerek tehdit ettiği, ölen Ahmet’in bu durumu gurur meselesi yaparak bunalıma girdiği ve cep telefonunda “Maviş” olarak kayıtlı olan sanığa, “Maviş iyi düzen kurmuşsun helal olsun, ben senin dediklerini yaptım ama paranı asla almam, beni hırsızlıkla suçlayamazsın ben Ahmet ustayım telefonunu açık tut sana bir sürprizim var” şeklinde mesaj attığı ve sonrasında da Manavgat Köprüsünden ırmağa atlayarak intihar ettiği olayda;
Evinden hırsızlık yapıldığı iddiasında olan sanığın, uzun süredir arkadaşlık yaptığı Ahmet’ten şüphelendiğini beyan ederek şikayetçi olması ve bu bağlamda öleni tehdit etmekteki kastının esasen çalındığını öne sürdüğü parayı geri almaya yönelik olduğu, durumu gurur meselesi yaparak bunalıma giren Ahmet’in intihar etmesiyle sonuçlanan olayda TCK’nin 84. maddesinde düzenlenen intihara yönlendirme suçunun yasal unsurlarının oluşmadığı anlaşıldığından, sanığın beraati yerine mahkumiyetine karar verilmesi…