Yağma, bir diğer adıyla gasp suçu, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun “Malvarlığına Karşı Suçlar” bölümünde m.148 ile m.150 arasında düzenlenmiştir. TCK m.148’e göre “ (1) Bir başkasını, kendisinin veya yakınının hayatına, vücut veya cinsel dokunulmazlığına yönelik bir saldırı gerçekleştireceğinden ya da malvarlığı itibarıyla büyük bir zarara uğratacağından bahisle tehdit ederek veya cebir kullanarak, bir malı teslime veya malın alınmasına karşı koymamaya mecbur kılan kişi, altı yıldan on yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.” Denmektedir. Yağma suçu ile korunan hukuki değer, karma niteliktedir. Bu suçla; zilyetlik, mülkiyet hakkı ve kişi hürriyeti korunmaktadır. Bileşik bir suçtur. Tehdit, cebir ve hırsızlık suçlarının birleşmesiyle bağımsız bir suç oluşmuştur.

I)YAĞMA SUÇUNUN UNSURLARI

Maddi Unsurları

Fail açısından ele alırsak; Yağma suçunun oluşması için özel bir faillik sıfatı aranmaz. Herkes bu suçun faili olabilir. Ancak failin kamu görevlisi olması ve TCK m.250 hükmünde diğer koşullarında gerçekleşmiş olması durumunda fail, yağma suçundan değil icbar suretiyle irtikap suçundan sorumlu olacaktır.
Mağdur açısından ele alırsak; Kanun hükmü gereğince bu suçun mağduru, bir malın alınmasına veya teslimine karşı koymamaya mecbur bırakılan kişidir. Herkes bu suçun mağduru olabilir. Mağdurun malın maliki ya da zilyedi olması önem teşkil etmez.

Suçun konusu açısından ele alırsak; Kanun maddesinde yalnızca “mal” ibaresi kullanılmış ancak taşınır taşınmaz mallar açısından olup olmadığı ayrımı yapılmamıştır. Bu durum öğretide tartışmalara neden olmuştur. Öğretide bir kısım yalnızca taşınır mallar kapsamında olduğunu diğer bir kısım ise mal kelimesinin taşınmaz malları da kapsadığını savunmuştur. Ancak madde gerekçesinde; hırsızlık suçundaki gibi yağma suçunda da taşınır malın alınmasında zilyedin rızasının olmaması gerekir denilmiştir. Bu gerekçeden de hareketle yağma suçunun konusu yalnızca taşınır mallar ile sınırlı olacaktır.

Hareket açısından ele alırsak; Birbirinin alternatifi olan hareketlerden biriyle işlenebilen suçlara seçimlik hareketli suçlar denir. Yağma suçu da seçimlik hareketli suçlara örnektir. Birbirinin alternatifi olan bu hareketler tehdit veya cebirdir.

Cebir ve Tehdit

TCK m.108/1: Bir şeyi yapması veya yapmaması ya da kendisinin yapmasına müsaade etmesi için bir kişiye karşı cebir kullanılması halinde… Kanun maddesinden de anlaşılacağı üzere bir kimseye bir şeyi yapması ya da yapmaması için zor kullanma cebirdir.

TCK m.106/1 : Bir başkasını, kendisinin veya yakınının hayatına, vücut veya cinsel dokunulmazlığına yönelik bir saldırı gerçekleştireceğinden bahisle tehdit eden kişi…

Tehdit, bir kimsenin serbest hareket edebilme ve karar verebilme özgürlüğüne yönelik bir müdahaledir. Gerçekleştirilmiş olan tehdidin mağdur üzerinde korkutucu etki yaratması gerekir. Mağdur, failin tehdidinin gerçek olmadığına inanıp yine de isteklerini yapıyorsa yağma suçundan bahsedilemez. Hırsızlık ile yağma suçu arasındaki fark, hırsızlıkta cebir ve tehdite başvurulmadan mal mağdurun elinden rızası dışında çıkmaktadır. Oysa yağma suçunun oluşabilmesi için cebir veya tehdit bulunması şarttır.

Mağdura karşı, kendisinin veya yakınının, vücut veya cinsel dokunulmazlığına yönelik saldırı tehdidi oluşabileceği gibi malvarlığına yönelik bir tehdit de söz konusu olabilir. Örneğin, failin yolun ortasında mağdura silah doğrultup “cüzdanını vermezsen seni öldürürüm.” Şeklindeki tehdidi sonucu mağdurun cüzdanı faile vermesi ile yağma suçu oluşur.

Manevi unsur: Yağma suçunun taksirle işlenmesi söz konusu değildir. Ancak kasten işlenebilir. Hırsızlık suçunda olduğu gibi yağmada da yarar sağlama amacı bulunmalıdır.

II) YAĞMA SUÇUNUN NİTELİKLİ HALLERİ(TCK 149)

Suçun oluşan temel şeklinin yanında, cezayı artıracak ya da azaltacak etkenlerin bulunması durumuna nitelikli hal denir.
(1) Yağma suçunun;
a) Silahla,
b) Kişinin kendisini tanınmayacak bir hale koyması suretiyle,
c) Birden fazla kişi tarafından birlikte,
d) (Değişik :6545 – 18.6.2014 / m.64) Yol kesmek suretiyle ya da konutta, işyerinde veya bunların eklentilerinde,
e) Beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı,
f) Var olan veya var sayılan suç örgütlerinin oluşturdukları korkutucu güçten yararlanılarak,
g) Suç örgütüne yarar sağlamak maksadıyla,
h) Gece vaktinde,
İşlenmiş olması halinde suçun yaptırımı on yıldan on beş yıla kadar hapis cezasıdır. Suçun birden fazla nitelikli halle birlikte işlenmesi halinde hakim, TCK 61.maddesi uyarınca temel cezada artırıma veya azaltmaya gidebilir.

TCK m.150/1 kapsamında, kişinin alacağı hukuki bir ilişkiye dayanmış ve bunu tahsil etmek amacıyla cebir veya tehdit kullanmışsa, yalnızca kasten yaralama hükümlerinden veya tehditten sorumlu olur ve bu suça ilişkin hükümler uygulanır. Alacak, sözleşme ilişkisinden doğabileceği gibi, sebepsiz zenginleşme veya haksız fiilden de doğabilir. Bu madde hükmünün uygulama alanı bulması için fail ve mağdur arasında alacağın hukuki ilişkiye dayanması gerekir. TCK m.150/2 kapsamında ise, yağma suçunun konusunu oluşturan malın değerinin az olması halinde cezada indirime gidilir. Malın değerindeki azlığın miktarının ne olduğu kanun maddesinde belirtilmemiştir. Dolayısıyla somut olayın özellik ve koşullarına bakılarak hareket edilmesi gerekmektedir.

III) YAĞMA SUÇUNDA ETKİN PİŞMANLIK

Etkin pişmanlık, failin suçun tamamlanmasının ardından kendi hür iradesiyle pişman olması ve sebebiyet verdiği haksızlıkların ortadan kalkmasına çaba göstermesidir. Malvarlığına ilişkin suçlarda TCK 168.maddesi ile etkin pişmanlık hükümlerine yer verilmiştir. Bu madde kapsamında mala zarar verme, hırsızlık, güveni kötüye kullanma, yağma vs. gibi suçlarda etkin pişmanlık hükümlerinden indirime gidilmektedir. Ancak dikkat edilmesi gereken husus TCK m.168/3 ile yağma suçu diğer malvarlığına ilişkin suçlardan ayrı tutulmuş ve daha az ceza indirimine gidilmiştir. Madde gerekçesine bakıldığında, etkin pişmanlık indirim halinden yararlanılabilmesi için iki şartın varlığı kabul edilir. Birinci şart, failin etkin pişmanlık göstermesi, sebep olduğu haksızlıkları elinden geldiğince ortadan kaldırması ve ikinci şart, mağdurun maddi zararının giderilmesidir. Etkin pişmanlık hükümlerinden faydalanmak için fail, suç ortaklarını, varsa azmettireni veya suça yardım edenleri söyleyebilir.

IV) YAĞMA SUÇU VE HIRSIZLIK SUÇU

Hırsızlık ve yağma suçları birbirine çok benzeyen iki suç tipidir. Çünkü yağma suçu da kendi içerisinde hırsızlık suçunu barındırır. Farkı ise hırsızlığın yanında cebir veya tehdit suçlarının da bulunmasıdır. Yargıtay’ın görüşü de bu yöndedir. Hırsızlık TCK’nın 141.maddesinde düzenlenmiştir. Fail, “kendisine veya başkasına yarar sağlamak amacıyla” mağdura karşı tehdit veya cebir uyguladığı an suç, hırsızlıktan yağma suçuna döner. Burada dikkat edilmesi gereken husus, hırsızlık suçu tamamlanmadan tehdit veya cebirin uygulanmasıdır. Fail, malı alıp mağdurun zilyetliğine son verdikten belli bir süre sonra, mağdura karşı malı geri almak istemesi üzerine uyguladığı tehdit ya da cebir, yağma suçunun konusunu oluşturmaz. Somut olayın özelliğine göre fail, hırsızlık suçundan ve mağdura karşı tehdit suçundan ya da yaralamadan sorumlu olur. Ancak burada gözetilmesi gereken husus hırsızlık ile cebir veya tehdit arasında geçen zamandır.

Bir kimsenin kendisine karşı ağır ve haksız olan bir saldırıdan korunmak adına gösterdiği zorunlu tepkidir. Meşru müdafaa Türk Ceza kanunumuzda 25. Maddesinin birinci fıkrasında düzenlenmektedir. Bu madde uyarında kişinin kendi bir hakkına veya başka bir şahısın haklarına yönelmiş bir haksız saldırı olabilir. Bu haksız saldırının ani gerçekleşmesi sırasında o anki hal ve koşullar sebebiyeti ile haksız fiile oranla verilen karşılığı neticesiyle ceza verilmez. Meşru müdafaanın koşullarına uygunluk sağlayan fiiller hukuka uygun olarak hukukumuzda kabul edilmektedir. Bunun nedeni hukukun, hukuksal yararların ihlaline izin vermeyeceği düşüncesidir. Diğer bir nedeni ise insanları tehlike esnalarında seçim şansı bulunmamakta insanın doğasında bulunan kendini savunma içgüdüsüyle hareket etmesi sonucu gerçekleşmiş olmasıdır. Hukuk özünde haksızlığı önlemek ve adaletsizliğin önüne geçmeyi amaç edinmektedir. Buna bağlı olarak hukuka aykırı olamayan ve hukuksal yararları koruyan eylemler haklı sayılmaktadır. Başka bir açıdan meşru müdafaanın suç işleyenleri caydırıcı olarak da bakılabilir. Saldırıya karışı savunma yapan saldırıyı uzaklaştıran kimse ayıplanmasına olanak bulunmayan bir hareket yapmamış haksız fiili önleyerek hukuk için savaşmış aynı zamanda sosyal savunmaya da katılmış olur. Bu nedenledir ki meşru müdafaa ‘bireysel korunma’ ve ‘hukukun korunması’ ilkelerine dayanır.

Haklı (Meşru) Saldırının Koşulları:

a) Saldırıya ilişkin koşullar

aa) Bir saldırının bulunması koşulu: Eylemde meşru müdafaanın oluşması için öncelikle haksız fiilin varlığı gerekmektedir. Saldırıdaki amaç korunan bir yararı ihlal etme tehlikesinde olmalıdır. Saldırı genel olarak fiziksel şiddet olsa da tehdit de buna tabidir. Bu saldırının niteliği zarar ve tehlike yaratabilecek olmasıdır. Saldırının savunma ile eş zamanlı olarak gerçekleşmesi gerekmektedir. Biten bir saldırıya karşı yapılan savunma hukuka uygunluk nedeni oluşturmaz. Savunmanın haklı sayılabilmesi için saldırı yapan şahısın bilinmesi ve savunmanın ona karşı yapılması gerekir. Meşru müdafaada saldırının insan eylemi tarafından gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Lakin insan dışı bir varlığın saldırısından zorda kalış hali söz konusu olur. Yargıtay’ın bu durumda zorda kalış halinin hukuka uygunluk nedeni oluşturduğunu kabul etmiştir.

bb) Saldırının Haksız olması koşulu: Türk Ceza Kanunlarına aykırılık teşkil etmesi gerekmektedir. Ayrıca yapılan eylemin görevin icrası nedeni ile hukuka uygunluk teşkil etmesi ile yapılan savunmalar meşru müdafaaya tabii değildir. Çünkü haklı savunma olabilmesi için kendisine yapılan saldırı haksız niteliğine sahip olması gerekir. Saldırının suç teşkil edip etmemesi önemli değildir önemli olan saldırının hukuka aykırı nitelikte olmasıdır. Saldırının haksız olmasının ilk koşulu ise insan eylemi olmasıdır. İnsan dışı varlıkların eylemleri haksız olsa dahi bu durumlar zorda kalış durumu yaratmaktadır.

cc) Saldırının kişiye ait bir hakka yönelmiş olması koşulu: Eski Türk Ceza Kanunumuza göre saldırandan savunulacak haklar nefis ve ırz olarak sınırlı tutulmuştur. Lakin yeni ceza kanunumuzda savunulanlara haklar olarak nitelendirilmiş ve herhangi bir sınır konmamıştır. Kişinin saldırıya karşı koruduğu haklar yalnızca hukuk normları ile korunmuş haklar olmamakta diğer hukuk alanlarındaki normlar ile de korunmuş haklar olabilmektedir.

dd) Saldırının savunma sırasında var olması koşulu: Meşru savunmanın söz konusu olabilmesi için saldırıda tehlikenin varlığı ile eş zamanlı olması gerekmektedir. Saldırı bittikten sonra hiçbir tehlike unsuru bulunmadığı zamanda savunma yapılırsa haklı savunmadan söz edilemez. Aksi halde yapılan savunmayı öç almak olarak değerlendirilir. Saldırının başlaması geleceği dayalı ise yeterli zaman varsa resmi mercilere başvurma zorunluluğu vardır. Lakin yetkili mercilere başvuracak zaman yok ise saldırı başladıktan sonra savunma yapılabilir. Saldırı başlamadan öngörü üzerine yapılan savunmalar haklı savunmaya girmemektedir. Saldırı gerçekleştikten sonra tekrar bir saldırının daha tekerrür etmesi halinde de saldırının varlığından söz edeceğimiz gibi haklı savunmadan da söz edebiliriz. Türk ceza kanunumuz saldırının savunma sırasında var olmasını; gerçekleşen saldırı, gerçekleşecek saldırı ve saldırının tekerrür etmesi durumlarına göre düzenlemiştir. Bazı durumlarda saldırganın hali ve hareketi saldırı gibi gözükebilmektedir. Buna karşılık savunma yapan kişi hata konusunda geçerli olan esaslar baz alınmalıdır. Yargıtay’ımızın bu konudaki değerlendirmeleri somut olaya göre farklılık göstermektedir.

b) Savunmaya İlişkin Koşullar

aa) Savunmada zorunluluk bulunması koşulu: Meşru savunmanın en önemli koşulu olan ve aslı hukuka uygunluk nedeni yaratan koşuldur. Saldıranın o an hal ve durumuna göre başka çaresi olmaması gerekir. Savunmaya gerek olmaksızın başka tercih yolları ile saldırıdan kurtulabilecek ise halı savunmadan söz edilemez. Türk Ceza Kanunu meşru savunmanın söz konusu olabilmesi için ‘zorunluluk’ nedenini aramaktadır. Ancak zorunluluk hainde yapılan savunmalar hukuka uygun olarak değerlendirilebilir. Savunmada zorunluluk olup olmadığının somut olayda net bir biçimde incelenmesi gerekir. Yargıtay’ımızın haklı savunmanın zorunluluk haline çok dikkat etmektedir. Haklı savunma yaşanan somut olayın koşulları soyut bir şekilde değerlendirilmemelidir.

Çünkü aynı saldırı farklı şartlar altında yapıldığında zorunluluk hali yaşanmakta ve aklı savunma doğmaktadır. Haklı savunmada son çare olarak aranmasına rağmen saldırandan merhamet dilemek, yalvarmak gibi söylemler aranmamaktadır. Yargıtay’a göre zorunluluk sınırının aşılmasının çözümünü anlayabilmek için hâkimin kendini savunma yapan şahsın yerine koyarak o an ki hal ve şartların durumu değerlendirerek kendi taktir yetkisini kullanarak zorunluluk halinin aşılıp aşılmadığına karar vermesidir. Örneğin bahçeden meyve çalıp kaçan kişinin bacağına silahla ateş edip engellemek zorunluluk halinin sınırlarının açıldığı net ve aşikardır. Buna bağlı olarak haklı savunmadan söz edemeyiz. Savunmada zorunluluk bulunup bulunmadığına ilişkin öğretiye göre belirli ölçütler koymak imkansızdır. Somut olaylarda şartlara bağlı olarak zorunluluk değişkenlik göstermektedir.

Bu nedenle zorunluluk halinin somut olay incelenerek karar verilmesi gerekir. Saldırı yapıldığında saldırıdan kaçarak kurtulma seçeneğine sahip olan kişiler savunmayı tercih etmeleri durumunda haklı savunma olup olmayacağı tartışmalıdır. Yakın tarihimizde böyle bir olay yaşanması durumunda şahısa göre değerlendirilmesi gerektiğinden söz edilmiştir. Savunma yapan kişi örneğin bir asker ise üniformanın onurunu lekeleyeceği nedeni ile kaçmaz ise zorunluluk hali olarak değerlendirilir. Bunun dışında kalan kişilerin kaçmak şereflerinde eksilme olmayacağı düşüncesine dayanarak haklı savunma olamayacağı görüşündedir. Yargıtay’ımız ise kaçmamayı tercih eden kişiyi somut olaya göre değerlendirmiştir. Kaçmayıp savunma yaparak adam öldürmüş ise bu tip olayları haklı savunma saymamıştır.

Lakin günümüzde yasalar, insan haklarına ilişkin sözleşmeler ve ceza kanunlarıyla gerçekleştirilen korumalar insan onurunu en önemli hukuksal değerler arasına sokmuştur. Genelde hukuk özelde kanun bireylerin onursuz, korkak ve toplum nazarında kendisin küçük düşürecek şekilde yaşamaya zorlayamaz. Buna bağlı olarak saldırıdan kurtulmak için kaçmak hukuksal savunma bile olamaz. Ancak bu savunma hakkı gereksiz ve ölçüsüz savunmaları haklı kılmamaktadır.

bb) Savunma ile saldırı arasında uygun oran bulunması koşulu: Savunma hareketinin amacı saldırıyı ortadan kaldırmayı amaçla yapılmalıdır. Buna bağlı olarak ‘olanak ölçüsünde her şey’ lakin ‘sadece gerekli olan’ savunmalar yapılabilir. Yargıtay’ımız; Yasal savunmadan söz edebilmek için, maddi nitelikte bir saldırı bulunması, saldırı ile savunmanın aynı zamanda olması, savunmanın saldırının devamı sırasında yapılması, savunma ile saldırının arasında uygun oran olması gerekir. Saldırı başlamadan önce savunmaya geçilmesi haklı sayılmayacağı gibi saldırı bittikten sonra savunmada bulunulması da hukuka uygun sayılmaz. Saldırı ile savunma arasında bulunan uygunluk iki tanedir. İlki savunma, saldırıda bulunan kişiye karşı yapılmalıdır. İkincisi ise savunma saldırıyı önleyecek ölçüde gerçekleştirilmelidir. Saldıranın saldırısı ölçüsü dahilinde yapılan savunma hukuka uygunluk içerir lakin savunma yapan ölçüsüz güç uygularsa haklı savunmanın sınırlarını aşmış olmaktadır.

Suçluların geri verme işleminin hukuki boyutu ülkeler arası adli yardımlaşma esaslarına bağlı olarak kurulmuştur. Asıl olarak suçluların geri verilmesi işlemindeki amaç kamu hizmetini sağlamaktır. Suçluların geri verilmesi suç işlemiş olan kişilere bu suçun cezasından kaçabilmek veya sığınabilmek için başka ülkelerin topraklarında bulunmaları neticesiyle yargılanmaları için geri verilme işlemidir. Ülkeler geri verme işlemleri için kaynak olarak uluslararası sözleşmeler esas alınmaktadır. Bizim ülkemizin esas aldığı en önemli kaynaklardan biri ‘Suçluların İadesine Dair Avrupa Sözleşmesi’ olmaktadır. Türkiye terör suçluları konusunda başka sözleşmeleri de uygulamaktadır.

Bu sözleşmeler; Terörist Bombalarının önlenmesine ilişkin BM sözleşmesi, Terörizmin Finansmanının Önlenmesine Dair BM sözleşmesi ve Terörizmin Önlenmesine Dair Avrupa Sözleşmesidir. Uluslararası suçluların geri verilme işlemlerinde Türkiye’nin esas aldığı bu antlaşmalar kanun hükmündedir. Bu anlaşmalarda Anayasa hükümlerine aykırı olduğu iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurulamaz. Hükümleri eğer kanunlarımızla çelişkili hükümler içeriyor ise uluslararası sözleşmelerin hükümleri uygulanır. Suçluların İadesine Dair Avrupa Sözleşmesi neredeyse Avrupa ülkelerinin hepsi bu sözleşmeyi kabul etmiş buna ek olarak Avrupa ülkesi olmayan Azerbaycan ve Ermenistan da bu sözleşmeyi kabul etmişlerdir. Bu sözleşmeye bağlı olan ülkeler çift taraflı suçluların geri verme işlemine dair anlaşmalarını kaldırarak bu sözleşmenin hükümlerini esas almışlardır. Sözleşmeye bağlı olmayan ülkelerle çift taraflı yaptıkları anlaşmalara bağlıdırlar.

KOŞULLAR

A) Eyleme ilişin koşullar

aa) Eylemler iki devlet yasalarına göre suç sayılmalı ve cezası belli bir ağırlıkta olmalıdır.
Bu hüküm genel olarak suçlunun geri verilmesinde dayalı bütün antlaşmalarda kullanılmıştır. Her iki devletin kanunlarındaki hükümlerine aykırılık teşkil etmesi gerekmektedir. Çifte suçluluk (doublecriminality) olarak isimlendirilmektedir. Suçluların İadesine Dair Avrupa Sözleşmesinde ise çifte suçluluk aranmakla beraberinde her iki ülke yasalarına göre en az bir yıl özgürlüğünü bağlayıcı veya güvenlik tedbirini gerektiren bir suç olması aranmıştır. Kesinleşmiş cezalarda ise en az 4 yıl mahkûmiyet şartı aranmaktadır. Aynı kişi hakkında birden fazla suç için geri verme talebi aranabilir. Bazı suçlar bu koşulu sağlayabilmesine rağmen bazıları sağlayamayabilir. Bu duruda devlet bu koşulu sağlayan suçlar için geri işlemini uygular. Aynı zamanda ülkelerin suçluları geri verme yetkisi vardır. Bu yetkiye bağlı olarak örneğin Türkiye adli para cezası olan bir suçluyu geri verme yetkisini kullanarak suçlunun iadesini sağlayabilir.

bb) Türkiye’nin yargı yetkisine dahil suç olması gerekmektedir
Avrupa sözleşmesinin 7. maddesinde bulunan bu koşul kapsamında talep edilen ülkenin sınırları içerisinde o ülkenin kanunlarını aykırılık teşkil eden bir suç işlenmiş ise faili geri verebileceği anlamını taşımaktadır. Bu koşul ülkesellik ilkesine dayalı olduğu gibi buna ek olarak Türkiye devletinin güvenliğine karşı, Türkiye devletinin veya Türkiye devleti vatandaşının ya da Türk kanunlarına göre kurulmuş bir tüzel kişinin zararına işlenmiş suçlar kişisellik ve devletin koruma ilkelerine dayanır ve fail geri verilmez.

cc) Suç zamanaşımına veya affa uğramış olmaması gerekir.

dd) Yargılanacak suç hakkında bulunan talepte kesinleşmiş hüküm bulunmaması şartı

ee) Düşünce suçu, siyasal suç veya askeri suç niteliğinde olmaması gerekmektedir.
aaa) 6706 sayılı kanunun 11/1-c/1 maddesi gereğince ‘düşünce suçu’ işlemiş olan kişilerin geri verilmeyecek suçlar arasında gösterilmiştir. Mevzuatımızda bu maddenin gerekçesi şöyle açıklanmıştır; TCK 18 maddesinde ‘Ancak belirtilmek gerekir ki, ceza kanunlarında esasen suç olarak tanımlanan ve suç oluşturduğu hususunda bütün insanlığın fikir birliği içinde bulunduğu fiillerin bu istisna kapsamında mütalaa edilmesi mümkün değildir’ denmektedir. Kanunda belirtilen nitelikte olamayan ve salt düşüncenin açıklanması niteliğinde olan eylemleri düşünce suçları kapsamına alınmamaktadır.

bbb)siyasal suçların geri verilemez olması kabul edilmiştir. Ancak siyasal suçluların niteliğini açıklayıcı olarak SİDAS hükümleri veya kanunlar bulunmamaktadır. Siyasal suçlar konusunda klasikleşen tam siyasal suç ve nispi siyasal suç ayrımı yapılmaktadır. Tam siyasal suçlar devletin anayasal düzenini ve siyasal iktidarı hedef alan suçlardır. Nispi siyasal suçlar ise gerçekte adli bur suç olup bu suçun siyasal nitelikte işlenmesiyle oluşan suçlardır. Nispi suçlar ise karma nispi suçlar ve bağlı nispi suçlar olarak ikiye ayrılmaktadır. Nispi siyasal suç özelliğini gösteren bazı suçlar geri verilemez kapsamında çıkarılmıştır. Devlet başkanının yaşamına yönelik suçlar siyasi suç kapsamına alınmayacaktır. SİDAS hükmüne göre ‘İşbu sözleşmenin tatbikatı bakımından, bir devlet reisinin veya aile efradında birinin hayatına kasıt siyasi bir suç sayılmayacaktır’ yer almaktadır. Bu hüküm genel olarak sözleşmelere girerek evrensellik niteliği kazanmış olmaktadır. Diğer bir ayrıma tabi tutulan siyasal suç ise terör eylemleridir. Terörizme karşı olarak ek sözleşmeler de imzalanmıştır. Son olarak bu ayrıma tabi tutulan suç ise soykırım ve insanlığa karşı işlenen suçlardır. 2. Dünya savaşı sonrası belirli etnik ve dini gruplara yönelik olarak insanlık dışı eylemler gerçekleştirilmiştir. Bu eylemlerin gerçekleştirilmesi 1948 yılında Paris’te toplanan Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından ‘Milli, Irki Dini Kitleleri Kısmen veya Tamamen İmha Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılması’ hakkındaki sözleşmenin kabul edilmesine sebebiyet vermiştir. BM sözleşmesinin 7. Maddesinde ‘Soykırım ve 3. Madde de zikredilen fiiller, suçluların iadesi bakımından siyasi suç addedilmeyecektir. Sözleşen taraflar, bu gibi hallerde suçluların kendi mevzuatlarına ve yürürlükte bulunan anlaşmalara göre iadeyi taahhüt ederler.’ Buna bağlı olarak soykırım ve insanlığa karşı suçların siyasal suçlar kapsamında yer almayacak ve geri verilemez olmayacaktır.

ccc) TCK 18. Maddesi kapsamında geri verilemeyecek suçlular arasında askeri suçlarda yer almıştır. Askeri suçun tanımını yapacak olursak, ‘askerlik ile ilgili hizmetlerin bir engele uğramadan ve milli savunmayı gerçekleştirebilmenin sürekli devamının sağlamak nedeniyle kabul edilmiş bulunan emirlere ve yasaklara aykırı davranılması durumunda oluşan yasa tarafından öngörülen suçlar’ olarak tanımını yapabiliriz. Bu suçlar ikiye ayrılıp değerlendirilmektedir. Sırf askeri suçlar ve askeri suç benzerleri olarak ikiye ayrılan suçlardır. Sırf askeri suçlar asker tarafından işlenmiş olması ve askeri görev ve hizmetin ihlali şeklinde gerçekleşmesi gerekir. Örneğin askerlikten kaçmak, nöbet yerini terk etmek veya kendini askerlik yapamayacak duruma getirmek suçları sadece askerlerin yapacakları suç kapsamına girdiği neticesiyle sırf askeri suçlar olarak nitelendirilir. Askeri suç benzerleri ise kişilerin asker olmadığı lakin askeri çıkarları ihlal etmeleri ile oluşan suçlardır. Örnek olarak herhangi bir askeri eşyanın çalınmasıdır. Bu suçlar ceza kanunlarında bulunurlar fakat sırf askeri suçlar askeri ceza kanununda öngörülen hukuka aykırı eylemleri oluşturmaktadır.

B) Faile ilişkin koşul: ‘Vatandaş geri verilmez’

Genellikle yasalarda ve sözleşmelerde ön görülen kuralların başında vatandaşın geri verilmezliği ilkesi gelmektedir. Bu ilke ülkelerin kendi vatandaşını korumaya yönelik davranmasından kaynaklanır. 6706 sayılı kanunun 11/1 maddelerince ‘Uluslararası Ceza Divanına taraf olmanın gerektirdiği yükümler hariç olmak üzere, vatandaş suç sebebiyle yabancı ülkeye verilemez.’ Buna bağlı olarak Türkiye sadece Uluslararası Ceza Divanına ait olmak üzere istisna getirmiştir. Diğer ülkelerle arasında yaptığı anlaşmaların hepsinde vatandaşın geri verilmez ilkesini salt bir şekilde uygulamıştır. Suçluların İadesine Dair Avrupa Sözleşmesi’nde böyle bir durum yaşandığında vatandaşlık durumunun geri verme kararı anına göre saptanacağı öngörülmüştür. Buna ek olarak vatandaş karar anı ile teslim anı arasında vatandaşlığını değiştirmiş olsa dahi ülke vatandaşın geri vermeme ilkesini uygulayabilir.